• علی جوادزاده
  • 29/08/1400

خاستگاه موسیقی فلامنکو ایالت اندلس است، ولی مبدل به سمبل موسیقی اسپانیایی و حتی به‌طور کلی فرهنگ اسپانیایی شده‌است. این نوع موسیقی شامل تکنیک‌ها جالبی است.

موسیقی فلامنکو چیست؟

موسیقی فلامنکو، موسیقی سنتی اسپانیا همانند تمامی موسیقی‌های دیگر در جهان دارای رقص و علائم مخصوص به خود می‌باشد که این موسیقی و رقص، آن را از انواع دیگر موسیقی متمایز می‌سازد. حرکات دست و پا در فلامنکو هر کدام بیان‌کننده تاریخ، داستان و یا افسانه‌ای می‌باشد که برای بیان کردن آن‌ها از حرکات و فرم‌های بخصوصی استفاده می‌شود. این رقص شباهت‌های بسیاری به رقص اعراب دارد. با مروری بر تاریخ جهان در می‌یابیم که اسپانیا و اندولس مدتی در تصرف اعراب بوده‌اند و اعراب پس از بیرون رفتن از اسپانیا بعضی از فرهنگ‌های خود را در اسپانیا به یادگار گذاشتند که بسیاری از این فرهنگ‌ها را در معماری بناها در اسپانیا، موسیقی و رقص آن‌ها به وضوح می‌توان مشاهده کرد.

منشاء این نوع موسیقی از طبقات پایین جامعه اندولسی سرچشمه گرفته بود، از این رو موسیقی از وجهه هنری لازم در میان طبقات متوسط و بالاتر جامعه برخوردار نبود. فرهنگ فلامنکو حاکی از شورش مردم تحت ستم است. اقوام مسلمان شمال آفریقا ملقب به مورها، اقوام گیتانو و یهودیان که همگی در گذشته از سوی تفتیش عقاید کلیسای اسپانیا مورد اذیت و آزار و تبعید واقع شده‌اند. اقوام گیتانو اساساً پایه‌گذار اولیه این شکل هنری بوده‌اند اما آن‌ها تنها دارای یک فرهنگ شفاهی هستند. آوازهای محلی‌شان از طریق اجرای مکرر آن در مجالس اجتماعی به نسل جدید منتقل شده‌است. این طبقات فقیر غیر چادرنشین جامعه اندولسی به‌طور کلی بی‌سواد بودند.

عناصر فلامنکو

فلامنکو در حقیقت از ۳ قسمت رقص فلامنکو، آواز فلامنکو و گیتار فلامنکو تشکیل شده‌است. در محور اصلی آواز قرار دارد و بعد رقص به همراهی گیتار . در گذشته گیتار بیشتر نقش همراهی کننده را داشته ولی بعد ها توسط استادان با ارزشی چون Roman Montaya & Nino Ricardo و تنی چند به صورت تکنوازی با پنج انگشت دست راست به مرحله بالاتری از نظر هنری در این سبک راه یافت.

انواع سبک ها و ریتم های گوناگون در فلامینکو بقدری متنوع است که درک آنها را برای نو آشنایان بسیار مشکل می سازد و راهی نیست جز شنیدن بسیار و ایجاد یک ارتباط روحی و حسی بین ریتم ها و صداها.

همیشه در گذر زمان تغییرات و تعریفاتی وجود داشتند که آثار هنرمندان هر قرن بر آن‌ها وارد می‌شد و موسیقی فلامنکو هم مثال کاملی از این نوع تغییرات است و تا به امروز نیز در حال تغییر و تحول بوده‌است.

نسل‌های جدید فلامنکو، سبک‌های جاز و دیگر سبک‌های آفریقایی و برزیلی را با فلامنکو مدرن ترکیب کرده‌اند. فلامنکو یکی از غنی‌ترین و فوق‌العاده‌ترین فرم‌های موسیقی در جهان است و بر طبق گفته منتقدین فلامنکو اصیل و خالص هیچگاه در صنعت موسیقی و هنر کمرنگ نمی‌شود.

پالوها و سبک های فلامنکو

– الگریاس به معنی مهمانی، سرافرازی، شادی و سرور است و همین الفاظ را نیز به شنونده القاء می کند.
– بولریاس به معنی فریب ها و شوخی ها و مشخص ترین فرم فلامنکو است که از آوازهای کولی ها اقتباس شده است.
– کلمبیاناس سبکی با حالت امیدوارانه و با ریتمی سنکوپ دار می باشد.
– فاندانگو که با این ریتم اسپانیائی ها به رقص و پایکوبی می پردازند.
– فاروکا ریتمی منظم و اندوه آور دارد.
– گاروتین که دارای تمی ساده و با واریاسیون است.
– گرانادیاس که دارای ریتم و وزنی آزاد و بدون ریتم است.
– گئاحیراس که دارای حالتی شاد و زنده آمریکای لاتین است.
– مالاگنیا بداهه سرائی و هارمونی خاص از ویژه گی های این سبک است.
– پتنزا خرافات در مورد این سبک زیاد است و می گویند این سبک باعث بدشانسی می شود.
– رومبا یک سبک فلامنکو محض که دارای ریتم دو ضربی سنکوپ دار است.
– سگریاس سبکی پر احساس و با حالتی غم انگیز
– سویاناس این سبک بسیار چابک، سرزنده و سرشار از شوخی های شاعرانه است.
– سولئا دارای لهجه ای منحصر به فرد است.
– سولئارس از مهمترین فرم های فلامنکو است، تا آنجا که آنرا مادر فلامنکو می نامند.
– تانگو از اساسی ترین سبک های فلامنکو است که سبکهای مختلفی نیز دارد.
– تارانتاس از لحاظ ریتمیک بسیار آزاد و بدون ضرب و میزان بوده اما با آن نمی توان رقصید.
– تارانتوس بسیار ریتمیک و منظم می باشد.
– تینتوس از دقیق ترین سبک های فلامنکو که بسیار اندوهناک و غمگین است.
– وردیالس معمولا زوجها و یا گروه ها با این ریتم به رقص می پردازند.
– ویانسیکو به معنی روستائی است.
– زامبرا این سبک نه به تندی تانگو و نه به آهستگی تینتوس است.
– زاپاتئادو به معنی ضربه با کفش است و به حرکت پای رقصنده گفته می شود که با نوک و پاشنه پا انجام می شود.

اصطلاحات گیتار فلامنکو

– Apagado

به معنای خاموش یا ساکت می باشد. تکنیکی است که هر گاه نوازنده گیتار فلامنکو بخواهد صدای آکوردی را به طور ناگهانی خفه کند از این تکنیک استفاده می کند. که از دست راست و هم از دست چپ می توان استفاده کرد. این اجرا با استفاده از دست راست به این صورت است که مچ دست به مهارتی خاص به طرف داخل ،‌به سمت صفحه جلوی گیتار حرکت می کند و باعث قطع صدا می گردد. اجرای آپاگادو با استفاده از دست چپ به این صورت است که انگشت چهارم در خطی مستقیم در عرض و عمود بر سیمها فرود می آید تا صدای آکورد را خفه کند.

– Apagar

به معنای خفه کردن می باشد.

– Apoyando

به معنی تکیه می باشد. تکنیک دست راست که برای اجرای ضربه، انگشت به سیم بعدی تکیه می کند و صدای قویتری نسبت به حالت تیراندو بوجود می آورد.

– Arastre

به معنای کشیدن می باشد. برای اجرای این تکنیک دست راست را طوری به بالا می کشند که ناخون انگشت a به طرف نوازنده ،از سیم اول تا ششم ، به طور منظم و آپایاندو ‌رو به بالا کشیده می شود. در این صورت یک آرپژ سریع به گوش می رسد که نتهای آن از زیر به بم به صدا در می آیند.

– Arpegio

نواختن یک آکورد است به صورتیکه نتهای آن تک تک به صدا در آید ( نه همزمان) که توسط انگشتهای p i m a نواخته می شود. که انگشت p به صورت آپایاندو و انگشتهای i m a سه سیم زیر را به صورت تیراندو به صدا در می آورند.

– Baile

به معنای رقص می باشد. رقص به سبک فلامنکو را بایله می گویند.

– Cante

آواز به سبک فلامنکو را کانته گویند.

– Cante Chico

به معنای ترانه های کوچک . غیر جدی در فلامنکو است که برای سبکهای نه چندان جدی، شاد و وجد آمیز به کار می رود.

– ‍‍Cante Grande (Cante Jondo)

به معنی ترانه های جدی و با شکوه در فلامنکو است که برای سبکهای عمیق، احساسی و غم انگیز به کار می رود.( مانند آوازهای سگریاس)

– ‍Cante Intermedion
آوازهای فلامنکو که از نظر محتوای شعری دارای جایگاهی بین آوازهای جدی و سطحی می باشد.(مانند آوازهای مالاگنیا)

– ‍Cijilla

وسیله ای است که در عرض سیمها بسته می شود و صدای آنها را زیر تر می کند. امروزه تقریبا ً در تمام اجراهای فلامنکو از سخیلا استفاره می شود و استفاده از آن اصولا ً برای سهولت تنظیم کوک گیتار با گام صدای خواننده در کانته است.

– Cifra
به معنی کلید روز می باشد که گاهی اوقات به آن تبلیچر نیز می گویند. این روش نوعی علامت گذاری بجای نت نویسی است به این ترتیب که روی شش خط افقی که بیانگر شش سیم گیتار هستند شماره فرتهایی که انگشتان دست چپ باید در آن قرار گیرند نشان داده شده است.

– Compas

کلمه اسپانیایی به معنای ریتم یا ضرب که به معنی دوره است. کمپاس یکی از عناصر بنیادی در فلامنکو می باشد.

– Duende

تله پاپ و ارتباط روحی بین هنرمند و شنوندگان،‌ پاسخ به این لحظات خارق العاده و زود گذر، فریاد Ole” ” از جانب حضار است.

– Double Arpegio

در این تکنیک آکورد بوسیله انگشتهای p i m a m i نواخته می شود کهp یک نت بم را بصورت آپویاندو و i m a m i به ترتیب سه سیم زیر را به صورت تیراندو به صدا در می آورند.

– Entrada

مقطعی از ریتم اصلی که در آن هنگام فالستا شروع می شود.

– Estribillo

تم تکراری که مانند ترجیع بند به طور مرتب تکرار می شود.

– Falseta

عبارات ملودیک و گاهی ریتمیک که به عنوان مقدمه و یا بین ابیات آوازها نواخته می شوند.

– Glissando

گلیساندو به معنی سرانیدن یا لغزاندن است و اجرای آن روی ساز، با سرانیدن انگشت در طول سیم از پایین به بالا یا به عکس انجام می شود.

– Golpe

تأکیدهای ریتمیک که توسط ضریات انگشت a و گاهی توسط ضربات همزمان انگشتان m و a بر گلپیدور اجرا می شود. برای اجرای گلپ هم ناخن و هم قسمت گوشتی نوک انگشت به گلپیدور اصابت می کنند.

– Ida Y Vuelta
بعضی از انواع فلامنکو را گویند که در گذشته به آمریکای لاتین برده شده و هنگام بازگشت مجدد به اسپانیا دچار تغییراتی شده اند.

– Juerga

به گروهی از نوازندگانی که برای اجرای فلامنکو گرد می آیند گفته می شود.

– Ligado
یا لگاتو، تکنیکی است که یک پاساژ را فقط با انگشتان دست چپ و بدون مداخله انگشتان دست راست اجرا می کنند.

– Liamanda

اعلام کننده شروع آواز، رقص یا جمله ای ملودی در فلامنکو، یا ماد نام دارد.

– Liorar

اصطلاح کولی می باشد که وقتی گیتار بیانگر فجایع تلخ است، لیورار یه آن گفته می شود.

– Palmas

ریتم دادن آهنگ با کف دست را پالماس گفته می شود.البته ریتم قطعات با ضربات دست خفظ می شود و پالماس به مهارتی قابل توجه و هم شناخت کافی از کمپاس احتیاج دارد. پالماس دو نوع است: ۱- Palmas Fuertes ۲- Palmas Sordas برای اجرای پالماس فورتس: انگشتان خم نمی شوند سطح داخلی سه انگشت دست راست i m a ))را در حالیکه کاملا ً باز می باشند به گودی کف دست چپ می زنند که صدایی ناگهانی و قوی تولید می کند. برای اجرای پالماس سورداس: انگشتان را خم کرده و دستها را به گونه ای شل نگه می دارند که در کف آنها گودی ایجاد می شود، صدای تولید شده توخالی و بم می باشد. از پالماس سورداس بیشتر در همراهی آواز توسط گیتار استفاده می شود بطوریکه خواننده جهت تأکید کمپاس از این استفاده می کند.

– Palo

فرم یا شیوه فلامنکو را گویند.

– Picado

به معنای ضربه زدن می باشد.که به کمک دو انگشت دست راست ، اکثرا i و m به ترتیب ( مانند راه رفتن ) انجام می شود. علاوه بر i-m در پیکادو ازi-a و m-a نیز استفاده می شود.

– Pulgar

از تکنیکهای انگشت p می باشد که توسط آن تمام نتها ، حتی سیمهای نتهای زیر توسط انگشت p نواخته می شود.

– Por medio

به گام فریجین گفته می شود. گام فریجین ۷ نتی می باشد، ‌یعنی نت اکتاو ندارد و گامی است مینور که درجه دوم آن نیم پرده پایین است.

– Quintuplet

اجرای پنج نت در هر ضرب را گویند.

– Rasqueo

تکنیک دست راست که به زبان فلامنکو Rachayo” ” تلفظ می شود و کلمه Rasguado”” از مصدر Rasguear “ ” به معنای چنگ زدن مشتق شده. راسکوادو به معنای زخمه زدن بر سیمها به وسیله انگشتان دست راست ( در آن واحد ) می باشد. کاربرد انگشت e در راسکوادو تنها مختص به سبک فلامنکو می باشد.

– Remate

خانمه،‌ پایان ریتم.

– Taconeo

به ضربات پاشنه رقصنده (hell – work) در فلامنکو،‌تاکونئو گفته می شود.

– Tablao

باشگاه فلامنکو.

– Toque

اصطلاحی فلامنکو که از مصدر Tocar”” به معنی لمس کردن یا ضربه زدن مشتق شده است. به معنی نوازندگی می باشد. اما اصطلاحات و مفاهیم دیگری نیز شامل شود از جمله به کل هنر نوازندگی فلامنکو گفته می شود و یا برای توصیف سبک یا روش منحصر به فرد یک گیتارسیت فلامنکو به کار برده می شود ولی بیشترین و مهمترین مورد استفاده آن بیان یکی از سبکهای مختلف ریتمیک در فلامنکو می باشد و سبکهای فلامنکویی که فاقد ریتم منظم هستند به نام توکه های آزاد خوانده می شوند.

– Tremolo

تکنیک دست راست در فلامنکو که با پنج نت در هر ضرب اجرا می شود. به این صورت که p در آن نت بم را به صورت آپویاندو اجرا می کند و i a m iیک نت زیر را به صورت تیراندو اجرا می کنند.

– Alzapua

تکنیک دست راست می باشد که انگشت p یک ضرب از بالا به پایین و یا برعکس به سیمها ضربه می زند. واژه Alza از مصدر Alzar یه معنای بلند کردن و Pua به معنای مضراب مشتق شده است. توسط این تکنیک عبارات ملودیک با ضد ضربها و کاملا ً ریتمیک اجرا می گردند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

سوالی دارید؟ با ما صحبت کنید!
مکالمه را شروع کنید
سلام! برای چت در WhatsApp پرسنل پشتیبانی که میخواهید با او صحبت کنید را انتخاب کنید
ما معمولاً در چند دقیقه پاسخ می دهیم